In de Lage Landen en eigenlijk bijna op de hele wereld in gematigde klimaten komt brandnetel voor. Er bestaat de kleine en de grote brandnetel.
Grote brandnetel – Urtica dioica is een overblijvende plant uit de brandnetel familie die wel 1..30 meter hoog kan worden. Het bloeit van midden zomer tot diep in de herfst.
Uit de horizontaal groeiende wortelstok groeien steeds weer nieuwe uitlopers. Zo vormen zich stevige bossen brandnetel, vaak op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op matig droge tot natte, voedselrijke tot zeer voedselrijke, met name stikstofrijke, humeuze grond. Plekken waar men brandnetel kan vinden zijn onder andere alle soorten bosgebieden, bosranden, voedselrijke zomen langs akkers en bossen, langs sloten en andere waterkanten (zeker ook bij vervuild water), bemeste bermen en verwaarloosde stroken grond.
Kleine brandnetel – Urtica urens lijkt erg op de grote brandnetel. Bloeit vaak wat eerder dan de grote brandnetel en wordt maar 60 cm hoog. De kleine brandnetel heeft een penwortel.
Ook voor dit artikel heb ik gekeken op www.wilde-planten.nl van Klaas Dijkstra. Daar vond ik deze foto van Frank Vincentz. Het is tot nu de mooiste foto van brandharen van de klien brandnetel, die ik tegen ben gekomen.
Maar net als de grote brandnetel heeft de Kleine Brandnetel brandharen met mierenzuur, die bij aanraking met de huid het bekende brandend gevoel geeft. De kleine brandnetel is eerder een pionier-plant op voedselrijk, bewerkte grond als in moestuinen, langs akkers en tuinen.
Zeer algemeen en overal groeiende planten. Deze overblijvende kruiden komen beide overvloedig voor. De aanwezigheid van veel brandnetels betekent vaak dat de grond rijk is aan stikstof. Na de bloei kan je brandnetels beter niet plukken omdat er een chemische verandering in de planten zeker in een zomer met veel zon plaatsvindt. Ze worden dan taai en bitter.
AANPLANT
Van Grote Brandnetel wordt gewoonlijk het zaad te koop aangeboden. Zaai vanaf februari op een zonnige plek met soms wat schaduw. Brandnetel groeit op verschillende grondsoorten in verstoorde grond, in vochtige gebieden langs sloten en in zandgrond en kleigrond. Verspreid de zaden of zaai in rijtjes die ongeveer 15 cm van elkaar afliggen. Druk de zaden voorzichtig aan en bedek ze niet. Houd vochtig. Dun de zaailingen eventueel uit op 20 cm, als ze groot genoeg zijn om te hanteren. Gebruik de uitgedunde zaailingen in de soep of salade.
Kleine Brandnetel wordt soms als zaad ook aangeboden. Als pionier-plant gaat deze in een teelt- of tuinachtige omgeving veel sneller woekeren, om die reden zou ik hem daar nooit uitzaaien.
TEELT van oorspronkelijk wilde brandnetel
Het bitter worden van de planten kan je verhinderen. Dit kan je door al vanaf het voorjaar systematisch van een veldje brandnetel, vooral een groep planten die in de(half-) schaduw van grote bomen groeien, de koppen eraf te knippen. Er groeien dan steeds nieuwe toppen aan, die dan nog niet tot bloeien komen en dus ook niet in smaak veranderen. Althans niet in zo grote mate. Er zijn trouwens ook mensen die juist die bittere soort erg lekker vinden. Probeer het later in het jaar eens uit. Zelf klip ik meestal de jonge scheuten tot 10 cm lang af. Er zijn mensen die brandnetels met hun blote handen plukken, maar de meeste doen het met handschoenen aan en knippen met de schaar zo de toppen af, dat ze netjes in het mandje of kistje vallen.
MEDISCH
Brandnetels bevatten vele nuttige stoffen als ijzer, kiezelzuur maar ook mierenzuur en histamine. Men gebruikte brandnetels vroeger regelmatig om rheumatiek en ischias te verlichten, en bij kwalen in de bloedsomloop. Natuurlijk werken oude remedies vandaag de dag nog steeds, maar liefdesdranken als in de middeleeuwen zie ik de meeste plukkers van brandnetels niet gaan maken
Vaak gebruikt voor voorjaars-reinigingskuren, voor behandeling van Artritis, Jicht, Reuma, Suikerziekte, Verslijming van borst en longen., Oedeem en wondbehandeling.
INHOUDSSTOFFEN
De verhoudingen tussen de inhoudsstoffen van Kleine en Grote Brandnetel verschillen enigszins, maar zijn wel dezelfde.
Mineralen en Sporenelementen, Flavonoiden (0,6%) met Quercetin-Glykoside, Rutine, en Kamferglykoside als Astragaline. Orgonische zuren als Koffiezuur en Koffie-oilie-appelzuur. Verder in de brandharen: Scopoletine, Acetylcholine, Histamine en Serotonine. Etherische olie, veel Vitamines als VitamnieC, B-complex, K, Carotinoide, Steroide, Tripertenen en Proteine
EETBAAR
In periode van honger en in gebieden met weinig eten werden brandnetels altijd al in Europa als groente en in soepen gebruikt.
Het blad kan men ook prima gebruiken als kruidenthee.
RECEPT
Een recept voor brandnetelsoep hebben we eerder ook op de site van dora-besparen gezet: http://www.dora-besparen.nl/leuk-eten-uit-je-tuin-of-de-natuur/brandnetel/
BRANDNETEL ALS GESTOOFDE GROENTE
Was de brandnetels in ruim, koud water. Laat ze uitlekken en zet ze alleen met het aanhangend water en een klont boter op in een pan.
Bestrooi met zout en peper. Na 10 minuten stoven op een laag vuur en voortdurend omscheppen zijn ze zeker gaar. Ze kunnen dan nog best flauw zijn. Voeg dan nog wat boter en peper en versgemalen nootmuskaat erbij. Melk en wat honing of suiker in gestoofde brandnetel maakt dit veel zachter van smaak. Citroen maakt het vaak frisser, zeker als je andere groene wilde planten erdoor mengt.
Net zoals men bij zevenblad brandnetel en ander wilde groene planten er bij kan stoven, kan men ook bij brandnetel vele andere er bij mengen: dovenetel, zuring en natuurlijk de eerder genoemde zevenblad.
Veel meer recepten op Nederlands Dis: http://www.nederlands-dis.nl/dis/soep/uit-je-tuin-of-de-natuur-brandnetel/
//
wat een leuke info! dankjewel 🙂