Er staan van nature hier meerdere “wilde” of verwilderde botanische rozensoorten, zoals

BOTTELROOS

Bottelroos = Rosa rugosa is een van de echte rozen uit de Rozenfamilie, die goede bottels leveren. Het is een inheemse plant, die vroeg in de zomer bloeit en van begin september rijpe bottels levert.

Deze bottelroos of rimpelroos is al heel lang in cultuur. Hoort bij de van de meest aangeplante rozensoorten. Het is niet bepaald een fraaie roos, die opvalt vanwege de bloemkleur, de opbouw van de bloem en evenmin vanwege fraai blad. Men plant de bottelroos vanwege de geurende bloem en de feloranje of oranjerood gekleurde bottels. De meer dan honderdvijftig bekende soorten rozen bevolken al meer dan vijfendertig miljoen jaar de aardkorst. Al meer dan zevenentwintighonderd jaar zijn rozen in cultuur. Aanvankelijk voornamelijk als aanvulling op het menu, later meer voor de sier. Bottelroos is al lange tijd in zwang vanwege de heerlijke en gezonde jam of siroop, die ervan kan worden gemaakt.

Een bottelroos is een gezonde struikroos en bestand tegen de meeste ziekten, die in rozen voor kunnen komen. De stengels van deze roos zijn dicht bezet met stevige doorns. De groeiwijze is compact en dicht; daardoor is er ook uitstekend een haag mee te maken, die met name honden en katten nog wel uit de tuin houden. Vooral in kustgebieden is bottelroos goed op zijn plaats. De struik is bestand tegen door de wind meegevoerd zand en zout. Plant een bottelroos in zandige grond in de volle zon. De uiteindelijke groeihoogte van de struik bedraagt circa anderhalve meter bij een breedte van een meter. De gewone soort Rosa rugosa bloeit vanaf juni met lilaroze bloemen, die aan het einde van de middag een heerlijke zoete, kruidige geur verspreiden. In augustus verschijnt een overvloed aan rozenbottels. In de bottels bevinden zich de crèmekleurige zaden te midden van het bleek oranjegele vruchtvlees. Met aan de onderzijde van de vrucht het typerende kroontje met lange slierten.

VILTROOS

De in Nederland in het wild van nature voorkomende viltroos hoort echter tot de zeldzaam voorkomende planten, dus daarvan liefst geen rozenbottels verzamelen. Behalve als je er verzamelt om elders uit te zaaien.

HONDSROOS

De hondsroos (Rosa canina) komt van nature voor in Europa, Noordwest-Afrika en West-Azië. De struik kan tot 3 meter hoog groeien, houdt van natte tot ietwat vochtige grond en groeit zowel in de halfschaduw als de volle zon. Door de dichte begroeiing en kromme stekels op de takken is de plant geschikt om te gebruiken in een omheining. De hondsroos bloeit vanaf het begin van de zomer met grote witte tot roze bloemen. De plant is eenhuizig, de plant bevat zowel de mannelijke als de vrouwelijke delen op dezelfde plant en wordt bestoven door hommels en bijen en andere insecten. De bloemen geven een lekkere geur af. De plant geeft tot 3cm grote oranjerode bottels.

EGELANTIER

Egelantier = Rosa rubiginosa is net als de hondsroos een roos die goede bottels oplevert. Deze roos bloeit later in de zomer met rozerode bloemen. De struiken kunnen wel 2 meter hoog worden. De bladeren zijn vijf- zeventallig. De bottels bolachtig eivormig en vuurrood. Ook deze roos kan je als omheining planten.

APOTHEKERS ROOS of Franse Roos

Voor de rozenblaadjes en rozenwater plant je de apothekersroos. Apothekersroos = Rosa gallica. Dit is een van de oudste gekweekte rozen, die we kennen. De apothekers-roos, ook wel bekend als “The Red Rose of Lancaster” is rond 13e eeuw over West-Europa verspreid. De roos komt oorspronkelijk uit Centraal Azië. De Romeinen verspreiden deze naar Gallië in Frankrijk. En kwam daar aan zijn naam. De diepe rozengeur is beroemd van deze bijna enkelbloemige, meestal helder-roze roos. Pluk de bloemblaadjes, laat ze op een droog-raam uit de zon drogen. De bloemblaadjes worden gebruikt in smaakstoffen, parfums en rozen-water en -olie. In aromatherapie gebruikt tegen spanningen, emotionele stress, postnatale depressies en slapeloosheid. Wat verse rozenblaadjes van deze Apothekersroos geef je thee een heerlijke zoete nasmaak. Met honing helpt dit bij genezing en verzachting bij keelpijn.

MEDISCH

 

De toevoeging van rozen-water of -olie werd vroeger vaak bij geneesmiddelen gebruikt om de bittere of onaangename smaak van andere stoffen te camoufleren. Rozenwater werd gebruikt om vermoeide ogen en huis te verfrissen. Thee van bladeren werd gebruikt als wondkompres en als licht laxerend middel. De olie van roos werd gebruikt om genezingsprocessen te bevorderen. Ook als thee gebruikt bij verkoudheid en griep.

INHOUDSSTOFFEN

De bottel van een hondsroos bevat 1,85% Ascorbinezuur (Vitamine C), verder appelzuur, citroen- en pektine-zuur. Polyphenol ( anthocyaan, pro-anthocyaan), flavoiden, suiker, vette olie en carotinoiden.

AANPLANTEN

Rozen kan men goed uitzaaien en zelf op kweken. Een zakje hondsrooszaden (200 zaden) kost minder dan 2 euro. Men kan dus ook van goede rozen zaad verzamelen en die uit planten en laten opgroeien.

Verder kan men alle botanische rozen als plant kopen. Wel in goed met compost bemeste grond planten. Vaak geeft men de rozen als ze bloeien nog extra (speciale rozen-)mest. Een bottelroos van 50 cm in pot kost iets meer dan 2,50 euro. Een hondsroos uit de volle grond van ruim 75 cm minder dan 1 euro.  Andere botanische “wilde” rozen voor een vergelijkbare prijs.

EETBAAR

Blad, rozenblaadjes en bloemen, bottels.

ROZENBOTTELS

Alleen hondsrozen en andere bottelvormende rozen die op veel plekken zijn aangeplant, kunnen al voldoende rozenbottels leveren. Er staan in de Lage Landen genoeg rozen, die mooie rozenbottels dragen. Jammer genoeg ook vaak langs wegen. Dus als je rozen met bottels niet langs een weg vindt, is dat de ideale plek om rozenbottels te verzamelen. Vaak staan ze wel langs afgesloten wegen en fietspaden.

Het is voor de smaak en de hoeveelheid suiker in de rozenbottel slim om ze eerst een paar dagen in de diepvries te leggen of ze pas te plukken als er nachtvorst geweest is. Oogsten van oktober tot december.

Het verwerken van rozenbottel is altijd veel werk. Als je de smaak ervan lekker vindt, is het zeker de moeite waard. En het levert bovendien ook gezonde producten op. Gebruik het liefst wel handschoenen als je rozenbottels verwerkt, want veel mensen reageren allergisch op de aanraking met de haren van de rozenbottel.

KRUIDENTHEE van rozenbottels

Schoongemaakte en onthaarde rozenbottels kan men goed drogen. Het duurt wel even voor ze echt droog zijn, maar daarna kan men ze in een potje lang goed houden. Een paar gedroogde vruchthulzen in een thee-ei of los overgoten met kokend water, levert een lekkere kruidenthee op.

Natuurlijk kan men ook van blad en bloem zowel vers als gedroogd thee zetten.

ROZENBOTTELSIROOP

Altijd eerst de steeltjes van de bottels snijden. Trek handschoenen aan en verwijder ze veel mogelijk de haren. Spoel ze af onder koud water. Voor siroop hakt men ze fijn en zet de rozenbottels op met water. Op 1/2 kilo rozenbottels ongeveer 1 liter water. Aan de kook brengen, vuur uit en 15 minuten laten staan. Dan in een zeef. Rustig laten uitlekken. De pulp dan weer opzetten met 1/2 liter water.  Nu 10 minuten tegen de kook aan laten aftrekken. Weer in de zeef. Het vocht na wat persen en zo (men kan ze ook rustig laten uit druppen) inkoken. Dan per liter ¼ kilo rietsuiker erbij en een paar korrels zout. Aan de kook brengen en al roerend 4 minuten inkoken. Dan warm in potten of flessen doen en goed afsluiten. Sommige mensen pasteuriseren de siroop.

• Zelf voeg ik soms een kopje koude zwarte thee en het sap van een halve citroen erbij. Dit verhoogt de smaak.

ROZENBOTTELJAM

Ook voor jam ontpit men beter altijd de rozenbottels en verwijdert men ook de haren.  (Wel ook nu met rubber werkhandschoenen aan, want de haren geven stevige rode uitslag).  Dan de bottels goed wassen en met kokend water opzetten. Dus in feite kook je alleen de hulzen van de rozenbottels. Je brengt daarbij de rozenbottels met water langzaam weer tot de kook. De inhoud in een zeef laten uitlekken. Het vocht uiteraard opvangen. Per 1/2 kilo schone rozenbottels maak je een siroop van 1/8 liter kookwater en ½ kilo rietsuiker. Dat giet je over de vruchten. Laat alles afgedekt zeker een nacht staan. De volgende dag breng je de stroop (dus zeven) weer aan de kook, en giet je weer afgekoeld over de vruchten. Hetzelfde doe je weer de volgende dag. Dan dus nu op de vierde of vijfde dag het geheel aan de kook brengen en in jampotten doen. Veel werk, maar ook veel smaak.

Ook nu kan men voor een intensere smaak zowel citroensap als een kopje zwarte thee in het begin door het kookwater mengen.

Ook veel werk, maar wat sneller.

Lekkere rozenbotteljam verkrijg je door honderd gram vruchten in te koken met vijfendertig gram suiker. Voeg daaraan een eetlepel citroensap en een geplette kruidnagel toe. De tot moes gekookte rozenbottels overgieten in een zeef. Plet met een lepel het moes en wrijf het door de zeef. De ingedikte gelei vervolgens filteren door een doek om de haartjes, die rondom de zaden zitten, eruit te halen. Giet de jam vervolgens over in een jampot en sluit het af met het deksel.