Bij ons bezoek aan onze vriend Hans in de Betuwe afgelopen najaar kregen we een tas met appels mee. Naast twee lekker ouderwetse soorten appel vonden we ook kweeperen in deze tas. De kwee is een vrucht die vroeger bij heel veel boerderijen stond, trouwens ook bij vele landgoederen in het grensgebied als de Achterhoek.

De vruchten zijn rauw eigenlijk niet te eten maar worden verwerkt tot onder andere jam, compote, gelei, taart, vruchtenbrood, sap, wijn en likeur. De naam marmelade is afkomstig van de Portugese naam voor kwee-jam.

De kwee = Cydonia Oblonga is familie van de roos en verwant aan appel, lijsterbes en peer. De struik of kleine boom maar wel breed groeiend van 3 tot 6 meter hoog. Bloeit laat in mei en juni met mooie, grote, witte of roze bloemen.

Van oorsprong groeide kwee in Armenië of Perzië, dus houdt wel van warmte en zon. De plant groeit goed op lichte klei of zavelgrond, die best vochthoudend mag zijn.

De kwee geeft een harde groen-gele tot gele vrucht. De vruchten kunnen een appel of peer-vorm hebben. Er zijn wel 12 rassen geschikt voor ons klimaat, die allemaal vruchten dragen met andere eigenschappen. De vruchten hebben alle wel een sterke geur.  Bewaar er dus geen ander fruit dicht naast. Oogst- en bewaarbaar vanaf oktober tot januari.

Naast de gewone kwee bestaat er nog een Japanse kwee, die vroeg in het jaar met vele rode bloemen bloeit. Het is meer een lager groeiende struik, geschikt voor een tuinrand. Hiervan zijn de vruchten in augustus al tot jam en gelei te verwerken.

AANPLANT

Kwee wordt vaak geënt op lijsterbes, meidoorn en peer. Vooral lijsterbes en meidoorn bevallen zeer goed als onderstam. Door deze onderstammen zijn ze minder gevoelig voor vorst, maar niet bij alle kwee-soorten werkt dit.  Natuurlijk kan men ook goede boompjes bij een kweker kopen: het liefst deze boompjes in de vroege winter (begin december!) als het niet vriest planten. Kwee houdt van een licht kleiige standplaats uit de wind en in de zon. De bodem mag licht vochtig zijn. Kwee-boom Portugal is een zeer productieve soort, die zelf-bestuivend is. Dus ook geschikt als soloboom voor een klein tuin. Een boompje van rond de 1.80 m kost rond de 20 euro, maar geeft dan ook een stevige opbrengst aan kwee-peren.

MEDISCH

Wordt ingezet bij long-, maag- en hals-problemen, darmproblemen met bloedverlies en om menstruatie op gang te krijgen. Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar de medische kwaliteiten van kwee.

INHOUDSSTOFFEN

Het fruit bevat: koolhydraten waarvan vooral 10 % suikers met een complexe samenstelling: pektine, protopektine en Sorbitol, organische zuren, Vitamines als B1, B2, Niacine en C, etherische olie met terpenlactone, zoals (+)trans-Marmelolacton en afgeleide stoffen daarvan.

EETBAAR

Afhankelijk van de soort is de vrucht bedekt met een dun laagje ‘vilt’. Het vruchtvlees is wit tot geel gekleurd. Enkele soorten geven na het koken mooi rood vruchtvlees. De kweepeer smaakt van nature zuur en is zonder bereiding niet eetbaar. De vrucht is erg hard en kan lastig zijn om door te snijden. De vrucht bevat veel pectine, met name in de pitten. Kooktijd van 1 tot bijna 2 uur. De kwee ruikt doorgesneden zelfs ongekookt heerlijk fris.

Kwee is moeilijk te schillen. Ik doe dat eigenlijk nooit. Heeft de kwee een dunne vilt laag dan wrijf ik die met een doek af voordat ik de kweeperen of appels ga koken.

RECEPT

KWEEEN-GELEI  (Recept uit het Haagse kookboek uit 1934)

• 1 kilo kweeën of half kweeën en appels
• ¾ liter water
• Een klein snufje zout
• Sap van 2 citroenen
• Per liter sap 1 ½ kilo suiker

De vruchten schoon wrijven, wassen en in kleine stukjes snijden. Het snijden is beste zwaar. De stukjes opzetten met het water en een weinig zout. 45 minuten tot een uur zachtjes laten koken. Koken in een snelkookpan vermindert de kooktijd aanzienlijk en werkt bij kwee erg goed.  Ze verder afgedekt zonder verder te verwarmen laten staan tot ze heel zacht zijn. Een doek in een vergiet of zeef leggen en hierin de stukjes kwee en sap gieten. De doek ophangen en rustig laten uitlekken. De hoeveelheid vocht meten en per liter sap 50 % meer aan suiker toevoegen. Dit mengsel aan de kook brengen en vijf minuten laten doorkoken. In jampotten afvullen en op een houten plank laten afkoelen.