Lavas (Levisticum officinale) is een stevig uitgroeiende plant van de familie der schermbloemige planten. Het is een vaste plant die wel tot ruim 2 meter hoog kan worden. Zowel het blad als de sterke geur zijn kenmerkend. De plant bloeit in mei en nadat de plant vrij-laat in het voorjaar is uitgelopen, kan men deze van april tot in de herfst oogsten. De smaak is echt bepalend, dus erg veel moet men nooit gebruiken Bij zwangerschap wordt het gebruik van het kruid ontraden. De plant wordt allang als kruid gebruikt. Het is waarschijnlijk afkomstig uit Italiaans berggebied en is later over heel Italië geteeld. Door de Romeinen is het verder over Europa verspreid. De Romeinen gebruikten alleen het zaad, maar wij eigenlijk alleen het blad. Maar de smaak blijft vergelijkbaar.
AANPLANTEN
Er worden tegenwoordig vaak bij de kruiden ook plantjes met lavas aangeboden. Maar lavas kan jezelf goed zaaien. Bolster levert bijvoorbeeld er biologisch zaad voor. Uitzaaien in licht vochtige grond van april tot juni. Lavas kiemt goed. De kleine plantjes later uitdunnen of beter overplanten op 60×60 cm plantafstand. Het is een vaste plant, die weliswaar laat uitloopt, maar ook vanaf dat moment tot ver in de herfst geoogst kan worden. Lavas vraagt wel wat zon, maar dat hoeft niet de hele dag te zijn en groeit best hoog uit (soms wel tot 1 meter). Plaats hem dus niet vooraan, maar omdat je hem wel vrij vaak kunt gebruiken het liefst op de plek redelijk dicht bij de keuken. Ook in een bak op het balkon blijft de plant jaren opkomen. Zorg er alleen wel voor dat de wortels bij vorst niet te erg uitdroogt, dus afdekken met stro is dan zinvol. En zet de plantenbak zo mogelijk dan op noppenfolie.
MEDISCH
De bladeren worden ook als een medicinale thee gebruikt en werkt vooral koortswerend.
INHOUDSSTOFFEN
Zaden: droge zaden bevatten tot 0,9 % etherische olie, hoofdzakelijk Beta-Phellandreen. Dit is de smaakstof van gember, knoflook en nog veel meet kruiden. Daarnaast bevat het zaad alkyl phthaliden, de typerende licht bittere stof van lavas. Medisch vroeger wel gebruikt bij verteringsproblemen.
Het groene kruid bevat als etherische olie naast eerder-genoemde beta-phellandreen, alpha-terpenylacetaat (= een aangename geurstof). En verder ook alkylphthaliden en ook cumarine. Dit laatste is een aangename geurstof, die in veel planten voorkomt, alleen echter bij grote hoeveelheden als anti-stollingsstof werkt. Vandaar dat men lavas niet of heel beperkt bij zwangerschap moet gebruiken
GEBRUIK
Naast het blad kunnen ook de zaden gebruikt worden. Het wordt als kruid echter niet verkocht, dus na de oogst moet men zelf de zaden drogen. Ze worden naast als kruiderij in soepen en stoofpotten gebruikt in brood en nagerechten.
Lavas als blad is zowel rauw als gekookt te gebruiken in:
- Oma’s traditionele groentesoep
- Als toevoeging in soepen, sauzen en stoofschotels
- Als basis voor een vegetarische bouillon
- In erwten-, bonen- en linzensoep en schotels
- In kruidenboter met peterselie en daslook, knoflook en bieslook
- Door sla-dressing (met olie, azijn, peper, zout en honing-mosterd)
- Door aardappelsalade
- In stukjes door een salade
- Geschikt door of bij tomaten en aardappel-gerechten
Lavas mag al vroeg in een gerecht worden toegevoegd. Als het wordt meegekookt geeft het veel meer smaak af.
RECEPT
PESTO met LAVAS
- 1 hand lavastakjes
- 30 gram pijnboompitten (het mogen ook zonnebloemzaden zijn)
- 2 teentjes knoflook, geperst
- 2 eetlepels Parmezaanse kaas of overjarige boerenkaas, geraspt
- 1 citroen, uitgeperst
- Wat suiker of honing
- Ongeveer 6 eetlepels olijfolie of een andere goede olie
- peper & zout
Maal de pijnboompitjes fijn. Wrijf die met de kaas en de geperste knoflook tot een pasta. Voeg er wat honing of suiker en citroensap toe. Snij de lavas extra fijn. Wrijf die ook door de massa. Voeg dan druppels-gewijs de olie erbij en meng dat met de rest. Op smaak met peper en heel weinig zout (vaak overbodig vanwege het zout in de kaas).
//
Ik ben heel erg blij met dit recept. De lavas groeit als kool en ik kan nu steeds alles gebruiken. Een gedeelte droog ik (voor wintergebruik) en deze pesto geeft nog eens een extra dimensie aan het gebruik van lavas in mijn keuken.
Overigens, wat ik tot nu toe heb gelezen, vind ik heel interessant en informatief. Uitgebreide site waarnaar ik al enige tijd naar op zoek was.
Dankjewel!