Mierikswortel is de wortel van de Mierik = Armoracia rusticana, een plant die door de mens vrijwel over de hele wereld is verspreid. De oorsprong ligt in Zuidoost-Europa en het aangrenzende gebied in het Westen van Azië. Het groeide van nature langs rivieren. Het hoort bij de familie der Kruisbloemigen, waartoe veel eetbare planten behoren als alle koolsoorten.

Mierik als plant groeide en groeit hier goed in onze (moes-) tuinen. Mierikswortel is door het gebruik over een groot deel van Europa verspreid en groeit nu ook gewoon in het wild in Nederland en Vlaanderen. Mierik is een robuuste overblijvende plant, tot 125 cm hoog, met een stevige penwortel. Bladeren: groot, licht getand, kreukelig en lijkend op zuring, groeien recht uit de grond tot een hoogte van ongeveer 1 m.

Bloemen: een pluim witte bloesems aan een lange aar. Als je na het oogsten maar een klein stukje wortel laat zitten, loopt de plant altijd weer uit (maar laat een plant eerst wel een jaar of drie of meer groeien, voor je gaat oogsten). Zelf oogst ik mierikswortel vanaf eind september tot Pasen. Soms haal ik ook in de zomer een wortel uit de grond. Zeker als ik echte wilde zalm ben tegengekomen. De combinatie van wilde zalm en mierikswortel vind ik het einde. In het wild is Mierik te vinden op vochtige plekken langs dijken, bermen, ook spoordijken (maar daar nooit oogsten, want het spoor spuit veel rotzooi ) en vaak langs vochtige weiden.

De plant heeft heel veel traditionele namen: Boerenradijs,  Peperwortel, Meirettig of Meirettich, Mieredik en zelfs Kreno.

Meer botanische en andere  informatie over mierk(swortel): https://wilde-planten.nl/mierik.htm

AANPLANT

Door in het voorjaar voor april een stuk wortel in te graven in losse, redelijk humusrijke grond. Houdt er rekening mee dat mierik tot een beste grote, hoge plant zal uitgroeien.  Mierik is behalve een smakelijke plant ok behoorlijk decoratief in je tuin.  Stukken wortel kan men zowel bij de bio groenteboer als bij tuincentra kopen.

MEDISCH

Ingezet bij griep, ademhalingsproblemen. Ook gebruikt bij nierziektes.

INHOUDSSTOFFEN

Verse wortel bevat ongeveer 0,32% glucosinolaat glyconasturiine en Sinigrine. Bij drogen vormt zich daaruit door splitsing 0,6 tot 0,8 % Etherische olie. Deze olie bestaat uit 90% Allylmosterdolie eeverder vooral Fenolyl-ethylmosterdolie. Verder bevat mierikswortel 0,6% ascorbinezuur en Vitamine B1.

GEBRUIK

Bij de wortel komt bij raspen een vrij scherpe smaak vrij, maar die loopt vervolgens snel terug. Alleen de bijvoeging van azijn stabiliseert deze smaak (vergelijkbaar als bij mosterdzaad). Het heeft vaak de functie van mosterd ingenomen.  De Grieken gebruikten mierikswortel al in de keuken en voor zijn geneeskrachtige eigenschappen. Maar vooral door het gebruik in de Joodse keuken is het gebruik erg verspreid. In de Jiddische traditie staat mierikswortel voor het bitter, als symbool, voor de moeilijke tijden tijdens de slavernij in Egypte. Het is een vast onderdeel van de Pesach (Paas-) viering in de Joodse traditie.

In Noord-Amerika is de mierikswortel vooral rond de Mississippi door Duitse emigranten verspreid en komt zo ook in de Cajun-keuken van tegenwoordig terug.

EETBAAR

Bewaar mierikswortel het liefst in een vochtige doek in de groente-la van je koelkast. Het blijft een lastig product om te bewaren. Het beste kan je hem in je tuin hebben staan en voor gebruik een plant met wortel uit de grond halen, schoonmaken en verwerken.

Meestal werd in het verleden mierikswortel van september tot maart aangeboden, tegenwoordig is eigenlijk het hele jaar verse wortel te koop. Daarnaast is altijd mierikswortel-pasta in potjes en tubes te koop. Dit is lang houdbaar en smaak erg goed.

Ook de bloemetjes van mierik zijn eetbaar. Ze zijn een smakelijke toevoeging aan een gemengde maaltijd-salade (met vis bijvoorbeeld).

IN DE KEUKEN

Mierikswortel kan rauw gebruikt worden, maar kan ook in warme gerechten gebruikt worden, maar mag dan niet gekookt worden, omdat het dan alle smaak verliest. Verwerking van mierikswortel geeft vaak meer tranen dan het schoonmaken van uien.

Na schoonmaak en bijvoorbeeld raspen moet mierikswortel snel verwerkt worden anders verliest het binnen een half uur alle smaak. Gebruik van iets zuurs: azijn, citroen maar ook een zure appel verhinderd dat.   Rammenas geeft geraspt een vergelijkbare smaak, maar dan veel zwakker.

 

Mierikswortel wordt gebruikt in sauzen als cocktailsaus en mayonaise, maar ook in roomsaus, mosterdsaus en zure eierensaus (Hollandaise saus). Maar ook in salades met biet en vis, bij gebakken, maar vooral gerookte vis, bij andere zee-produkten.

Daarnaast zijn er recepten met rood vlees, waarin mierikswortel wordt gebruikt.  Naast bij gerookte vis wordt het ook bij gerookt vlees gebruikt. Er zijn ook worstrecepten, waarin mierikswortel zit verwerkt. Bij rode bieten als groente past mierikswortel (op het laatst geraspt bij de warme bietjes gevoegd) ook goed, zeker omdat men dan al ook azijn of citroensap gebruikt.

RECEPT

WARME MIERIKSWORTELSAUS VOOR BIJ GEKOOKT VLEES

(gebaseerd op Wannée – Amsterdamse Huishoudschool)

• ½ liter groente bouillon
• 30 gram boter
• 30 gram bloem
• ½ eetlepel geraspte mierikswortel
• Peper, worcestersaus
• Wat azijn of citroensap

Smelt de boter, voeg er de bloem bij en breng dit roerende aan de kook, terwijl men zorgvuldig er alle klontjes uit roert. Voeg de bouillon er bij beetjes nog steeds roerend erbij. Kook de bloem al roerend gaar en verkrijg zo een mooi gebonden saus. Vermeng dit van het vuur af met de geraspte mierikswortel. Voeg er wat azijn of citroensap bij. Eventueel op smaak met peper en worcestersaus.

Wat suiker of honig toevoegen wordt vaak hierbij geadviseerd.

Meer recepten vindt men in het kookschrift van Nederlands Dis:  http://www.nederlands-dis.nl/dis/hoofdgerecht/winter-groente-mierikswortel/