Rozemarijn = Rosmarinus officinalis is een veel gebruikt kruid en een bijna altijd winterharde stevig uitgroeiende groenblijvende struik (tot wel 2 meter hoog), oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa en Klein-Azië. Rozemarijn hoort bij de lipbloemige planten. De langwerpige, lijnvormige bladeren zijn aan de onderkant grijs, aan de bovenzijde meestal donkergroen gekleurd. Men kan ze het hele jaar van de struik halen om in de keuken te gebruiken. In de lage landen bloeit de plant van eind april tot juni met blauw-violette, soms bijna witte bloemetjes. Ook de bloemen zijn net als de bladeren eetbaar.
Rozemarijn bloeit vroeg in het voorjaar met mooie lichtblauwe bloemen. De bloemen bevatten zowel de mannelijke als de vrouwelijke delen en worden bestoven door insecten zoals hommels en bijen. De bloeiende rozemarijn staat erom bekend insecten aan te trekken. Vlinders en hommels zijn naast bijen dol op de bloemen van rozemarijn.
Rozemarijn heeft al lang een symbolische betekenis van liefde, trouw en niet vergeten. Zowel bij huwelijken als bij uitvaarten werd de plant daarvoor al bij de Egyptenaren, Grieken en Romeinen symbolisch gebruikt. Ook bij geboortes werd rozemarijn geplukt.
AANPLANT
Voorzaaien: binnen of onder glas in april-mei. Uitplanten ter plekke in juni – juli op 90 x 60 centimeter. In een zakje zaad van 0,2 gram zitten zeker meer dan 150 zaden en dat is genoeg om 30 m2 vol te laten groeien. Dus geef gewoon een aantal uitgegroeide zaailingen weg. De planten kunnen breed en best hoog uitgroeien van 80 tot 170 centimeter toe. In de winter goed mulchen. Bij de Bolster kost een zakje zaad 2,39. Er worden ook overal plantjes van rozemarijn te koop aangeboden.
Het is handig om in de herfst een deel in te snoeien en de blaadjes daarvan te drogen, zodat je het hele jaar beschikt over veel rozemarijn.
Rozemarijn groeit op droge tot vochtige grond en houdt van een warme en zonnige plaats. De plant is grotendeels winterhard maar het kan helpen om de plant in de herfst met een laag bladeren goed af te dekken om het de winter door te helpen.
Je kunt rozemarijn meestal ook goed stekken.
William Skakespeare laat Ophelia in zijn beroemde Hamlet het volgende zeggen:
“Hier is de rozemarijn, voor de herinnering”
MEDISCH
Rozemarijn zou tegen gal-, maag- en darmproblemen verlichting geven. Rozemarijn werd vroeger regelmatig medicinaal gebruikt om de bloedsomloop te stimuleren en bij ontstekingen.
De olie werd gebruikt voor reuma, zowel als massagemiddel als in ontspannende baden. Het bevordert ook de doorbloeding bij kneuzingen en verstuikingen.
De plant werd inwendig gebruikt bij reuma en problemen met de stofwisseling. Vaak als medicinale thee gezet van 50 gram vers blad per liter voor uitwendig gebruik, en 2 gram vers blad per liter voor inwendig gebruik. (wel in beide gevallen langer tegen de kook aanhouden 10 – 20 minuten).
INHOUDSTOFFEN
Etherische olie Roosmarijnolie: de samenstelling ervan varieert erg naar waar de plant heeft gegroeid. Het bevat in ieder geval Terpene met als belangrijkste onderdeel Kamfer, 1,8-Cineol en alfa-pinen, verder Kamfene en Borneole.
Het blad bevat 1-2,5% Etherische olie ( dus roosmarijnolie), diterpenfenol zoals carnosolzuur, tricyclische Diterpene van het Ferruginolsoort. Verder nog Depsides zoals Roosmarijnzuur, Flavone als Genkwanine en Luteoline, Flavonglykoside als Di-osmine, Tripernen als Oleanol- en Ursolzuur.
EETBAAR
Rozemarijn wordt zowel voor zoete gerechten, als bij hartige gerechten als vis en vlees gebruikt. Ook als het meegekookt wordt behoud rozemarijn zeer sterke smaak. De bladeren kunnen gemakkelijk gedroogd worden en zo later gebruikt worden. Er wordt ook rozemarijn-azijn en -olie gemaakt.
In de kloosterkruidentuinen was rozemarijn altijd te vinden. Het werd ook in de kloosterkeuken vaak gebruikt om lamsvlees, gevogelte en wild te kruiden. Ook in de kloosterkelders werd het kruid gebruikt om kruidenwijn en sterkedrank smaak te geven.
RECEPT
ROZEMARIJN AARDAPPELTJES
- Ruime halve kilo (nieuwe) krielaardappels
- zeezout en zwarte peper uit de molen
- een takje verse rozemarijn, alleen de blaadjes
- olijfolie
- 5 tenen knoflook, ongepeld en plat-geslagen.
Boen de krieltjes schoon. Doe ze in een pan met ruim water en breng ze langzaam tot de kook. Vuur eronder uit. Aardappels afgieten en een paar minuten laten droogdampen.
Wrijf de blaadjes van de rozemarijn in een vijzel klein. Verwarm de oven voor op 220⁰C.
Zet er een kleine braadslee in met een scheut olijfolie. Haal de braadslee of vuurvaste schaal als de olie warm is eruit. Leg de aardappeltjes (eventueel doormidden gesneden) erin. Verdeel er de rozemarijn over, de geplette knoflook en strooi er royaal peper en zout over.
Hussel alles even door elkaar. Bak alles in de ovengoudbruin (zeker 20 tot 30 minuten), maar roer van tijd tot tijd alles even door elkaar.
Meer recepten met rozemarijn op Nederlands Dis: http://www.nederlands-dis.nl/basis/vlees/rozemarijn-een-statig-kruid-uit-je-tuin/