Zuurbes = Berberis vulgaris is een vroeger zeer algemeen voorkomende hier groeiende plant uit de Berberisfamilie. Lange tijd was het in vele landen van Europa verboden om zuurbes aan te planten.
Omdat men pas laat wist dat zuurbes een tussenwaardplant is voor zwarte roest, een schimmel, die vooral gewone tarwe en rogge aantast, waren graan-verbouwende boeren erg tegen zuurbes, die volgens hen de oorzaak was van die schimmel. Dit in tegenstelling van velen die zuurbes gebruikten bij onder andere het maken van jam en marmelade. Pas in 1865 werd wetenschappelijk vastgesteld dat zuurbes slechts als doorgeef-plant een facet uit de cyclus van zwarte roest was en de graan zelf de belangrijkste schakel ervan. Heeft de berberis aan de onderzijde van het groene blad oranje-gele vlekken is het vaak door zwarte roest aangetast.
Zuurbes kan best hoog uitgroeien tot 4 meter toe. Het bloeit in mei en juni met gele bloemen. De bloemen reuken erg lekker. Van augustus tot oktober kan men de zure felrode bessen oogsten.
De plant heeft blad-doorns en de onderzijde van de groene bladeren zijn grijsgroen. De herfstkleur van de plant vaak samen met de bessen is erg mooi. De plant groeit in grote delen van Europa en Azië. Het groeit vooral op wat schrale, vrij droge grond veelal op kalkhoudende grond langs bosranden en bij struikgewas aan de voet van heuvels en bergen.
Meer botanische informatie: https://wilde-planten.nl/zuurbes.htm
Natuurlijk staat zuurbes ook in het bestand van eetbare planten geschikt voor Permacultuur: https://www.permacultuurnederland.org/planten.php
AANPLANT
Plantje van Berberis Vulgaris zijn hier en daar te koop voor 1,25 per stuk voor plantjes van 80 cm. Het liefst in de herfst of winter planten. Er worden heel veel bontkleurige variëteiten van berberis te koop aangeboden, Zelf zou ik alleen de oorspronkelijke berberis vulgaris = zuurbes hier planten.
MEDISCH
Bessen gebruikt bij problemen met Longen, Lever en vertering (verstopping).
Schors dat Berberine bevat werd voor meer ziektes ingezet.
Er is nu wetenschappelijk onderzoek omdat stoffen uit zuurbessen gunstig werken bij de bestrijding van bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica.
INHOUDSSTOFFEN
Vruchten bevatten: Anthocyaan, Chlorogeenzuur, organische zuren als Appelzuur, Triterpeenzuur als Ursolzuur. Alleen onrijpe vruchten bevatten berberine.
De hele struik inclusief de vruchten en zaden kan een lichte vergiftiging geven, maar de vruchten worden gegeten en verwerkt. Alleen onrijpe vruchten bevatten ook de gifstof berberine.
EETBAAR
Traditioneel werden in Europa de vitamine C-rijke bessen voor het maken van jam gebruikt. In landen als Iran worden de vruchten bij het koken gebruikt voor het kruiden van rijst, vis en vlees. Tegenwoordig worden ze als superfood onder de naam Azteken bessen en in mengsels van gedroogde bessen gedroogd vrij duur aangeboden.
De bessen worden gebruikt voor muesli’s, nagerechten met Yoghurt, Smoothies en in kruidenthee. Er wordt likeur, olie en azijn mee gemaakt.
RECEPT
BASMATI-RIJST OF COUSCOUS MET BERBERISBESSEN
Een beproefd recept uit Iran en ander landen.
Men kookt gewoon volgens recept de Basmati rijst of bereidt de couscous. Kook de rijst en/of bereid de couscous het liefst in groente-bouillon en maak op smaak met wat zout en peper.
In een wok bakt in wat olie een ui in ringen licht aan, voegt hier hier een kopje rijpe zuurbessen bij en laat het even aanbakken. Voegt dan 2 theelepels honing en wat in water geweekte saffraan erbij en de gaargekookte basmati-rijst of couscous. Even doorwarmen en zo serveren. Heerlijk met gemengde groene sla en met kaas en kruiden gevulde gaar gestoofde wijngaardbladeren.
In plaats van verse zuurbessen kan men ook gedroogde bessen hiervoor 15 minuten in wat lauw water laten weken.