De Teelt van Champignons nam vanaf eind vorige eeuw een enorme vlucht, maar is dat wel zo goed!

In mijn jeugd werden weide-champignons verzameld, die vooral groeiden op weides waar eerder paarden hadden gelopen. Je moest alleen bedacht zijn op verwisseling met er op lijkende giftige soorten. De plaatsjes van de paddenstoel was daarvoor de belangrijkste aanwijzing. Van de giftige soorten zijn de plaatsjes wit, terwijl die van de weide-champignons roze of bruin zijn. In Frankrijk heet de weide-champignon ook meestal daarom Rosé-des-Prés (Agaricus campestris).

De weide-champignon is naaste familie van de paddenstoel, die tegenwoordig in grote hoeveelheden commercieel wordt geteeld. Pas vanaf de jaren zeventig in de vorige eeuw is het een gangbaar product bij de groenteman en in de supermarkt geworden. (Agaricus Bisporus of te wel “Champignon de Paris”).

Paddenstoelen worden al zeer lang door mensen verzameld en gegeten. Pas in de 17^e eeuw is men in Frankrijk begonnen met het bewust telen van paddenstoelen. Eerst op de resten van de meloenplanten, die massaal er werden gekweekt, later ook op oude paardenmest. Net als de later in steengroeven en grotten geteelde champignons was het een luxeproduct. Vanaf ongeveer 1900 vinden we ook commerciële champignonteelt in Limburg zowel in Nederland en België in mergelgrotten (de Fluweelgrot in Valkenburg en in de Pietersberg bij Maastricht). Pas kort na de tweede wereldoorlog ontstond er in onder andere Horst, Kerkdriel en Mook de huidige bovengrondse massale teelt. Met als gevolg dat nu 1/3 van de champignons op deze aarde in Nederland wordt geteeld.

ETEN

Champignons kunnen zowel rauw als gebakken, gekookt of gefrituurd gegeten worden.

Het rauw eten van champignons wordt afgeraden door het Voedingscentrum vanwege de mogelijk kankerverwekkende eigenschappen van de in de rauwe champignon aanwezige stof agaritine. Alleen is de hoeveelheid ervan slechts kankerwekkend als we in een keer de halve voorraad van een grote supermarkt gaan opeten. Omdat deze paddenstoel gekweekt wordt op paardenmest, die allerlei besmettingen en insectenlarven kunnen bevatten, zou men het eten van rauwe champignons beter kunnen vermijden.

Omdat champignons meer dan 90% water bevat en de erin voorkomende eiwitten niet goed door ons kunnen worden opgenomen kan je deze eigenlijk beter als smaakmaker dan als voedingsstof zien. Daarnaast bevatten champignons wel veel sporenelementen en vitaminies, maar ook daarvan is de voedingswaarde voor ons als mens beperkt, omdat de meeste daarvan aan dezelfde eiwitten zitten gekoppeld.

GANGBARE TEELT

Champignons worden in Nederland bijna altijd in speciale champignoncellen gekweekt, op een samengestelde voedingsbodem van onder andere paardenmest en dek-aarde. Basisgrondstoffen voor dek-aarde kunnen veen, schuimaarde en mergel zijn.

Het hele kweekproces van de champignon duurt bij elkaar zo’n zes weken. Hieraan voorafgaand wordt in ongeveer twee weken tijd de kweekbodem geproduceerd. Deze bestaat uit compost van kalk, paardenmest en kuikenmest. Veelal worden de kweekbedden met reeds met mycelium van champignon doorgroeide compost gevuld. Het geheel wordt afgedekt met een laag veen. Deze dek-aarde zorgt ervoor dat vochtigheid en temperatuur van de compost stabiel blijven. Afhankelijk van het ras wordt een temperatuur van tussen 16 en 22 graden Celsius aangehouden.

De champignons worden gewoonlijk in drie weken geoogst. Per vlucht wordt drie tot vijf dagen geoogst.

Door de productiecel na het leegmaken te stomen worden mogelijk aanwezige ziekteverwekkers grotendeels uitgeroeid. Formaline wordt ook tegen schimmelinfecties gebruikt. Een vrijwel altijd aanwezige champignonvlieg wordt ook chemisch bestreden en als ziektebestrijding wordt pyrazofos of thiofanaat-methyl gebruikt.  Sporen al is het miniem van deze bestrijdingsmiddelen nemen champignons op.

Voor de teelt van champignons moet paardenmest en dekaarde vaak over best lange afstanden worden vervoerd. Daarnaast geeft de totale teeltaarde die regelmatig moet worden vervangen een stevige milieu-belasting (het valt dan ook onder de agrarische mestboekhouding en is al om die reden, los van de resten bestrijdingsmiddelen, gisten en schimmels die het bevat, moeilijk in de gangbare landbouw herbruikbaar).

Het Veen als dekaarde wordt uit andere landen aangevoerd. Vaak is het landschap in Duitsland en Polen – waaronder uniek natuurgebied – er erg door aangetast en de beschikbare voorkomens raken op. Door de oxidatie van gewonnen veen komen grote hoeveelheden van het broeikasgas CO2 vrij. In Duitsland wil men het afgraven van veen in zijn geheel gaan verbieden. In Zwitserland deed men dat al in 1987. Verder vindt men vergelijkbaar veen in onder andere Ierland en Letland, maar dan brengt men daar de natuur ernstige schade toe, zullen de transportkosten en milieubelasting daardoor nog groter worden en zal er daar ook veel meer in de natuur opgeslagen CO2 vrijkomen.

In het verleden zijn er trouwens al meerder problemen en rechtzaken over giftige stoffen bij de champignonteelt geweest (onder andere: het gebruik van pentachloorfenol).

BIOLOGISCHE CHAMPIGNONTEELT

Bij biologische teelt worden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt.  Tegenwoordig worden vele biologische champignons op stro geteeld, die meestal door stomen gereinigd zijn. Men probeert hier ook de bedden voor de champignons langer te gebruiken dan in de gangbare teelt. Toch komen bij deze teelt veel meer vakmanschap van de teler kijken, ook omdat de groei van de champignons veel onregelmatiger door de andere groeibodem is. Ook deze teelt is belastend voor ons milieu, maar aanzienlijk minder dan de gangbare teelt. De prijs van biologische paddenstoelen zijn al aanzienlijk hoger dan de gangbaar geteelde champignons. Maar rekent men de kosten van de totale milieubelasting bij de aankoopprijs zijn biologische champignons echt aanzienlijk goedkoper. En bevatten ook geen sporen van gebruikte bestrijdingsmiddelen.

Aanvullingen en opmerkingen naar paul hoftijzer: paulhoftijzer@gmail.com