Beuken zijn prachtige, bladverliezende bomen van het noordelijke halfrond. Er bestaan ook beuken met een roodachtig blad. Het heeft een kenmerkende gladde, grijze stam, glanzend blad met opvallende paren evenwijdige nerven, kleine manlijke en vrouwelijke bloemen in aparte trossen en vruchten met een stekelige bolster. Hierin vindt men de bekende beukennootjes (1 tot 3 per bolster).

Verwisseling met haagbeuk vindt vaak plaats. Haag-beuken zijn niet alle beuken die in een haag staan, maar een aparte hoog uitgroeiende boom uit de familie der berken. Haagbeuk loopt veel eerder uit dan gewone beuken en levert ook niet de kenmerkende beukennootjes op.

AANPLANT

Zaaien van beukennootjes. Verzamel gave beukennootjes in de herfst en bewaar ze op een koele plek in fijn zand, of zelfs als telers in de koelkast. Zo bootsen we de winterperiode na. Een goede methode in de uitgezochte, dikke zaken in lagen in een grote keramieke pot te doen en steeds een laag beukennootjes af te wisselen met licht vochtige zand. Zo doorgaan tot de pot vol is. Deze pot in je tuin op een beschermde plaats in graven en afdekken met een plaat-metaal. Tot maart laat u de pot in de grond, als het dan warmer wordt graven we de pot voorzichtig uit en zien we dat er veel beukennootjes al gekiemd zijn. Die plant je dan op 7 cm afstand op 20 cm rijafstand uit. Slecht groeiende boompjes verwijder je en uiteindelijk plant je ze uit op 25 x 25 cm.

Zelf heb je vaker onder een beuk gekiemde nootjes elders uitgeplant en laten op groeien. Men kan kleine beukjes ook als haagplant of bosplantsoen kopen. Los zo uit de grond gestoken kost er een rond 1,30 euro. Wil je echt een boom met een stam van 6 – 8 cm. van redelijke hoogte in pot met kluit dan kosten die meer dan 20 euro.  Aanplanten gaat het best in de winter tot eind april.

Omdat een beuk uiteindelijk uitgroeit tot een zeer grote boom, moet je echt een ruime tuin hebben om beuken te planten. Verder laten volgroeide beuken in de zomer bijna geen licht door, zodat uiteindelijk bijna niets onder oude beuken kan groeien.

Wel kun je beuken erg goed gebruiken om er een stevige heg mee te planten. Goed snoeien blijft dan wel nodig. Meestal blijft een beukenhaag ook in de winter blad houden, dus als windvang werkt het ook goed. Afsnoeisel is als voedsel voor bijvoorbeeld geiten, maar ook als onderlaag voor permacultuur-bedden erg geschikt.

MEDISCH

De bladeren bevorderen de spijsvertering van de mens. Vaak werden de bladeren ( als thee) gebruikt omdat ze ontstekingsremmend zijn. Ze kunnen tandvleesproblemen en wondzweren tegen gaan.

De schors wordt medicinaal ingezet bij luchtwegenaandoeningen, darmparasieten, diarree, huidziekten en reumatische pijnen zoals artritis, jicht en artrose. Beukenhout-teer is een traditioneel medicijn bij tuberculose en andere longaandoeningen.

INHOUDSSTOFFEN

De bladeren bevatten flavonol-glycoside, looistoffen of tannine, vitamine C, etherische oliën.

De nootjes bevatten vooral globuline, vette olie, cyanide, taninne en was. ( bij roosteren van de nootjes worden giftige bestanddelen omgezet).

Het schors bevat looistoffen, suberine, glyco-vanilline,

Het hout bevat: vetzuren, sterolen, fenolen, creosoot en guajak-olie.

GEBRUIK IN DE KEUKEN

BLAD Het jonge blad van beuk kan net als frisse, jonge bladeren van de linde en/of berk rauw in salades gebruikt worden. Zie recept voor berkenblad salade – http://www.nederlands-dis.nl/basis/eten-uit-de-natuur/jong-berkeblad-in-een-salade-uit-de-natuur-of-je-tuin/

Gemengd in `wildpluk’-salade met wat fetakaas en een simpele dressing smaken deze bladeren erg lekker. Versierd met wat `wilde` bloemen als van daslook, ziet het er altijd feestelijk uit.

Sommigen gebruiken deze bladeren ook in smoothies.

Dus vooral eind april en de eerste week van mei plukken, daarna wordt het blad steeds taaier. In Engeland wordt het jonge blad gebruikt om lekkere likeur en bier mee te maken.

NOOTJES

Beukennootjes zijn licht giftig, omdat ze blauwzuur bevatten. Geroosterd zijn ze een lekkernij en bevatten dan (bijna) geen blauwzuur meer. Beukennootjes leveren een uitstekende plantaardige olie, die soms gebruikt wordt voor beukennootjesboter.

Beukenhout en houtkrullen zijn zeer geschikt om vis mee te roken.

JONGE KIEMEN

Ook de kiemen, jonge scheuten, die in de lente uit de nootjes groeien kunnen worden gegeten. Wel eerst goed wassen en tweemaal met water opkoken en het water weggooien. Weer een leuke toevoeging aan een echte voorjaarssalade.

RECEPT

LIKEUR VAN BEUKENBLAD

Gebruik hiervoor een glazen pot (met deksel) of wijdmondse fles van het liefst 1 ½ liter of meer voor.

Verzamel net na het verschijnen van de beukenbladeren zoveel blad dat je deze fles voor de helft kan vullen met deze bladeren. Wel eerst de steeltjes van het blad af ritsen. Giet hier een liter brandewijn van minstens 34 % alcohol op. Sluit het af en zet de fles 3 weken (mag in het zicht en het licht) weg.

Filter dan de vloeistof. Maak een suikerstroop van 250 gram rietsuiker met 1/3 liter water, door deze 10 minuten al roerend op een laag vuur met wat citroensap te laten koken. Vermeng dit als de suikerstroop is afgekoeld met de gefilterde vloeistof. Dan voeg ik er een glaasje armagnac (en als je dat niet hebt goede cognac) bij. Je moet nu twee lekker flessen beukenlikeur overhouden. Schenk het terughoudend, want vrijwel iedereen vindt het overheerlijk.