De blauwe bessen van mahonie kent vast iedereen als randbegroeiing langs wegen en paden en uit de vele stadsparken , waar deze plant aangeplant is. De meeste mensen weten niet dat de plant Mahonie (= Mahonia aquifolium) heet en zeker niet dat de bessen niet alleen gekookt eetbaar , maar zelfs erg lekker zijn. Mahonie kent men alleen als roodachtige houtsoort ( afkomstig van meerdere bomen vooral uit West-Afrika, familie Meliaceae) , dat een tijd erg populair was, maar mahonie-struik is daar helemaal geen familie van.

De struik (Mahonia aquifolium) draagt het hele jaar blad en kan wel 50 tot 150 cm. hoog worden. Het hoort bij de familie van de berberis-achtigen.  De plant komt van oorsprong uit Noord Amerika , maar is hier al lang aangeplant en is op vele plaatsen verwilderd. In verschillende variëteiten nog steeds een geliefde tuinplant. Mahonie heeft geen doornen, maar bloeit wel opvallend in begin van het jaar, van maart tot mei. De bloemen zijn oker geel en verschijnen in dichte trossen.

Het blad is donkergroen en de rand ervan heeft spitse doornige punten. De bessen zijn blauwachtig-zwart, zo groot als stevige erwten. Ze hangen aan de plant als een soort mini druiventrossen. In augustus-september zijn ze rijp.

Mahonie is misschien een vlinder en bijenplant, die al vroeg in het jaar voedsel geeft. Maar de plant gedraagt zich als een invasieve exoot. En zou daarom beter niet aangeplant moeten worden.

AANPLANT

Mahonie is te vermeerderen uit stekken ( liefst in het voorjaar). Ook lange uitlopers kan men afsteken en elders uitplanten. Beroepsteelt teelt deze plant uit zaad rond 2 euro per zakje (https://www.chilternseeds.co.uk/item_839_mahonia_aquifolium_seeds). Plant van redelijke grootte hier bij kwekers te koop rond de 60 cm. hoog 5 euro.

Mahonie is geschikt om paden en stukken terrein te markeren. Niet erg windgevoelig.

INHOUDSSTOFFEN en MEDISCH GEBRUIK

De plant bevat giftige alkaloïden in de wortel, de bloemen, bladeren en ook in de pitten van de bessen. MAHONIE bevat de alkaloïde berberine. Daarvan is bekend dat het een ontstekingsremmende en antibacteriële werking heeft. De mahonie lijkt ook werkzaam te zijn tegen huidkwalen als eczeem en psoriasis. Ook zou het een vochtafdrijvende en laxerende werking hebben.

De bast werd traditioneel in Noord Amerika medisch gebruikt bij vele ziektes met hoge koorts.

De bast bevat: Isochinoline-alkaloiden (tot wel 17%) als proto-berberine, maar ook aporphine als magnoflorine en andere stoffen als berbasine en oxycanthine.

Pas op bij inwendig gebruik: Vanmege de kankerverwekkende eigenschappen alleen terughoudend op voorschrift van een arts benutten. 

IN DE KEUKEN

Alleen verwerkt is het vruchtvlees lekker en men moet dan gelijk de pitten verwijderen. ½ kilo bessen van Mahonie levert ongeveer 300cc vruchten pulp op. De bessen bevatten veel vitamine C, maar zijn behoorlijk zuur.

Daarvoor zet men de gewassen bessen net onder water, kookt dit een minuut of vijf op een kleine vlam en passeert dit door een zeef.

Aftreksel van de bast van de wortel in olie wordt uitwendig  medicinaal gebruikt bij  Psoriasis. Alleen op advies van een arts gebruiken.

GEBRUIK

De bessen, maar wel zonder de zaden.

Sommigen gebruiken ook de bloemen, maar ook die bevatten in lichte mate dezelfde giftige alkaloïde. Dus dit gebruik raad ik niet aan.

RECEPT

• 1 kilo rijpe mahoniebessen
• 1 liter appelsap
• ½ kilo geleisuiker

Was de bessen, zet ze op met zoveel water dat ze net onder staan. Kook alles op een zacht vuur maximaal  minuten. Wrijf de massa door een zeef met een houten lepel. Gooi de pitten weg.

Vermeng de pulp met 1 liter appelsap. Breng aan de kook en laat de massa op een zacht vuur 10 minuten inkoken ( eventueel de schuimer af scheppen).

Voeg de geisuiker erbij , nogmaals tot de kook brengen en gelijk in schone afsluitbare jampotten doen. Bij het afkoelen na 15 minuten 10 minuten op zijn kop zetten. Helemaal laten afkoelen en van een etiket voorzien.

De gelei is lekker door appeltaart en andere appelgerechten ( zoals appelmoes).  Ook voor sauzen ( wild, vlees en vis) past de gelei erg goed.

Natuurlijk kan men de gelei gewoon als broodbeleg gebruiken.

PRACHTIG DIE NATUUR OOK VOOR MENSEN