Waarschijnlijk hebben de meeste van ons nooit van de plant gehoord, laat staan gezien of gebruikt in de keuken. Toch is het een heel geschikt kruid en niet alleen voor paddenstoelen-gerechten. Het groeit vooral in Zuid-Limburg en hoort van nature tot de wilde planten van hier. In Vlaanderen vindt men de plant vooral in Brabant hier en daar, zoals op sommige plekken in de Voerstreek, het Oost-Vlaamse krekengebied en soms in de Leemstreek.
Borstelkrans = Clinopodium vulgare of vroeger ook wel Satureja Vulgaris is een overblijvende plant die je in Zuid-Limburg langs wegen, in struikgewas en op grazige plaatsen kan vinden. Vaak wel vrijwel onzichtbaar tussen gras en kleefkruid verstopt. Als je het blad tussen je vingers wrijft ruik je zacht de geur van iets tussen tijm en bonenkruid.
De plant kan tot 60 cm hoog worden. De plant vormt meestal uitlopers. De dicht grijsharige, 2-4 cm lange bladeren staan kruisgewijs tegenover elkaar en zijn eirond tot langwerpig, iets gekarteld en hebben een korte steel. Het bloeit eind van de zomer tot diep in de herfst in een soort schijnkrans van wel 10 tot 20 bloemetjes boven aan de stelen. De lipbloemen zijn tot 2 cm lang en meestal roodpaars, soms donkerroze en heel zeldzaam wit.
Het is een aangenaam ruikende plant. Je kan ze het best vers gebruiken bij tomaten en paddenstoelen. Vroeger werd de plant ook wel gedroogd en als toekruid gebruikt in soep en sauzen, maar door het drogen verliest het wel veel van zijn smaak. Borstelkrans is het wilde broertje of zusje van Bonenkruid. Het werd vroeger zelfs als keukenkruid geteeld.
AANPLANT
De plant is te vermeerderen door scheuten (het vormt altijd al uitlopers, die men elders kan uitplanten) of door te zaaien. Het houdt van kalkrijke, maar matig of niet voedselrijke en niet-stikstofrijke grond. Wat zon over de dag is handig.
Zaad is gewoon te koop en kiemt door warmte. Kijk bij Cruydthoeck of de Bolderik. Een korte koude-behandeling vooraf bevordert vaak de kieming. Veel problemen geeft het zaad echter n ooit. Zaai het beste op een zaaibed onder glas en plant de plantjes later uit op 20 x 20. Na het zaaien, het zaad met weinig licht vochtig zand een weinig bedekken.
MEDISCH
Gebruikt bij spijsverteringsproblemen. Er wordt op dit moment wel onderzoek naar de medische kwaliteiten uitgevoerd. Het schijnt positief te werken tegen de groei van gezwellen.
INHOUDSSTOFFEN
Bevat vooral 0,3 tot 1,7 % Etherische olie met een hoog-gehalte aan Carvacrol (net als de olie uit de Wilde Kleine Tijm). Verder gamma-Terpinen, looistoffen en zuren als koffiezuur.
EETBAAR
Het blad wordt rauw, fijn-gesneden bij tomatensalade gebruikt. Samen met een simpele dressing van wat olie, azijn, peper en zout met rauwe ui in ringen geeft het een eigen smaak eraan.
Veel lekkerder vind ik het nog als laatste rauw geknipt toegevoegd aan een grote bak vol gesmoorde wilde paddenstoelen, met wat zwarte truffel, sjalot, knoflook in roomboter bereid. Heb ik te weinig vers eekhoortjesbrood of berkenboleten, vul ik de paddenstoelen aan met oesterzwammen en grotchampignons of kastanje-champignons. Het werd traditioneel ook gebruikt als toekruid bij vetvlees en bonengerechten. Net als bonenkruid smaakt het erg lekker bij jonge tuinbonen.