Tot voor kort werd alleen venkel als zaad, net als anijszaad van oudsher in onze keuken en de medicijnkast gebruikt.

Van venkelgroen had men wel gehoord en werd soms in een salade of een vissaus gebruikt. Venkel-knollen als groente kende men helemaal niet. Alleen in Zuid-Frankrijk en Zuid-Italië werd venkel als groente geteeld. In kloostertuinen werd al sinds de Middeleeuwen venkel als een van de negen kruiden geteeld. En dan vooral medicinaal gebruikt. Toch waren er ook al lang brood- en inmaakrecepten met venkelzaad. In de oudheid hebben Egyptenaren, Grieken en Romeinen venkel al als groente en medicijn gebruikt.

VENKEL BOTANISCH

Venkel = Foeniculum vulgare is een plant van de schermbloemige planten en naaste familie van peterselie. Het is een grote, grijzig-groene, twee-jarige maar door zich zelf uit te zaaien overblijvende, (tot 2 meter hoog) uitgroeiende, zeer aromatische plant. Het vormt pas na de bloei in het tweede jaar zaad. Vlinders, bijen en insecten zijn er dol op. In juli tot oktober bloeit de plant met grote mosterdgele bloemschermen. Bladeren draadachtig en aromatisch.

AANPLANTEN

In de zomer worden plantjes aangeboden. Overplanten gaat bij venkel vaak niet goed.

ALS GROENTE of KRUID: beter zelf zaaien tussen half juni en half juli in volle grond ( tegenwoordig lukt dat vast ook eerder in het jaar). Liefst vochthoudende, vruchtbare grond in rijen van 40 cm. en later uitgedund op 25 cm. (het groen in de sla of saus gebruiken). Oogstbaar na 3 maanden. Niet in de buurt van tomaten en bonen telen. Het is een warmte-minnend gewas. Duitse en Zwitserse rassen zijn beter geschikt dan Franse of Italiaanse (die schieten vaak door en geven dan geen knol, maar wel zaad). Te vroeg gezaaide venkel schiet vaak door, maar gaat dan wel (soms pas in het tweede jaar) bloeien en zaad vormen.  Voor zaad kan men ook planten oogsten en de wortels royaal afsnijden en weer uit-planten, die lopen dan gewoon weer uit en gaan dan zeker bloeien.

MEDISCH

Volgens Middeleeuwse geleerden behoorde het aromatische kruid “venkel” waarvan de geur wel wat lijkt op die van anijs, tot de negen heilige kruiden, die tegen de negen oorzaken van ziekten hielpen. Het kruid zou verjongend, liefde-opwekkend en versterkend zijn. Bovendien werkte het om slank te worden. Het versterkt het gezichtsvermogen, laat de hik stoppen en geeft mensen na een ziekbed weer een gezonde huidskleur.

HUIDIG GEBRUIK: Venkel ontspant de maag, darmen en bronchiën, stimuleert de melktoevloed, stilt reumatische en spierpijnen, werkt ontstekingsremmend op oogbindvliesontsteking. En is en kruid voor vele typerende vrouwenkwalen en toegepast bij zwangerschap en babies.

INHOUDSSTOFFEN

Wortel: Etherische olie (6%, de belangrijkste inhoudsstoffen van de olie zijn anethole en fenchone, dus venkelolie), vette olie, albumine (= eiwit dat ook in ons bloed zit) en zetmeel

ZADEN: Etherische olie (0.8 tot 3%), vooral venkelolie, vette olie (9 -21 %, vooral triglyceride), fenolcarbonzuren, heel weinig cumarine en wel meervoudige suikers.

KEUKENGEBRUIK

VENKELTHEE  van droog zaad.

Kokend water. 10 minuten laten trekken. Dan zeven of de zaadjes in een thee-ei eruit halen.  Zowel warm als koud erg lekker. Eventueel zoeten met honing, maar is eigenlijk overbodig. Men kan eventueel naar smaak wat venkelgroen aan de thee toevoegen nadat de zaadjes zijn afgetrokken.

In de zeventiende eeuw aten mensen om de honger te verdrijven brood en dronken er veel venkelthee bij. Venkelthee blijkt ook als vermageringsmiddel inderdaad te werken, mede omdat dit het hongergevoel vermindert.

ETEN

Alle delen van de plant zijn eetbaar: stengels, bladeren, zaden, knol. Alle delen hebben een frisse, nootachtige smaak, maar de dunne stengels, het blad en de zaden zijn het meest bruikbaar. Lekker bij visgerechten. Oogstbaar van april tot oktober.

Het kan rauw geraspt of fijngesneden in de sla gegeten worden. Reepjes als dip met een sausje gebruikt worden. Gekookt of gestoofd als groente (max. 15 minuten koken). Past goed bij kaas, tomaat en boter. Ook het fijne groen is erg decoratief en smaakvol.

RECEPT

MET VENKELSTELEN GEGRILDE VIS

Dit is een spectaculair buiten gerecht, voor een mooie zomerse dag. Te gebruiken voor verse vette vis als zalmforel, kabeljauw of gewone forel. Vis vanbinnen schoonmaken en goed spoelen, maar laat de kop eraan. Vul de bis met plakjes boter, schijven onbehandelde citroen en het groen van venkel. Steek de barbecue aan.

Leg hierop een bedje van wat drogere venkelstelen en leg hierop de vis. Rooster de vis hierop gaar. Halverwege gaan de venkelstelen zeker branden of gloeien, dat geeft nu juist extra smaak aan het gerecht. Draai de vis na 10 minuten grillen zeker om. Doorgrillen tot de vis echt gaar is. De vis moet als U het aanraakt bijna uit elkaar vallen. Men kan de vis nu openklappen en de graad verwijderen en met grof zeezout licht zouten.

Smaakt heerlijk met gepofte aardappels en venkelsaus.

VENKELSAUS met venkelgroen

• 35 gram boter
• 25 gram bloem
• 1 kopje visbouillon
• 1 tot 2 kopjes melk, of meer visbouillon en room
• Een ruime hand fijn venkelgroen en 1 theelepel fijngehakt om er pas bij het serveren over te strooien
• Peper, zout en wat hete olie

Het grootste deel van de boter smelten, daarin het venkelgroen aansmoren gedurende zeker 10 minuten. Niet sterk bruinen. Men zou halverwege nog een sjalotje in ringen kunnen toevoegen. Op smaak maken met wat hete olie en peper. Dan de bloem erbij, deze zachtjes laten door-sudderen en dan langzaam de vloeistof toevoegen. Aan de kook brengen en even doorlaten koken, wel roeren. Als laatste de boter toevoegen en eventueel met wat extra zout op smaak maken. De saus bij of over de vis en het kleine beetje venkelgroen erover verdelen.