BERENKLAUW komt vaak in het nieuws. Tenminste de Reuzen-berenklauw: een gewas dat van elders is geïmporteerd en hier echt niet thuishoort.

Maak overigens niet de fout om de bladeren of de bloemen of wat dan ook van de Reuzenberenklauw = Heracleum Mantegazzianum te plukken voor een leuk boeket of om op te eten. De plant scheidt een sap af dat bij blootstelling aan zonlicht op brandwonden lijkende wonden op de huid veroorzaakt. Het duurt zeker twee weken tot deze jeukende wonden zijn genezen en je houdt er een litteken aan over. Komt het sap in de ogen, dan kan dit leiden tot blindheid. Ook (huis-) dieren krijgen vergelijkbare wonden. Maar ook meer planten kunnen dit probleem geven zoals Primula’s, Oost Indische Kers en een Vijgenboompje.

Waarbij ik me afvraag hoe het nu zit met die klassieke Griekse mooie mannen die zo’n vijgeblad droegen. Hadden de modellen voor die beelden daarna brandwonden net boven hun schaamharen? Lijkt me niet echt aangenaam.

Van de witbloeiende schermbloemige planten is reuzenberenklauw wel de grootste.

Maar schermbloemige planten zijn altijd erg moeilijk uit elkaar te houden. De Reuzen-berenklauw wordt ook weleens met Engelwortel verward. Het verschil zit erin dat de bloemschermen van de Reuzenberenklauw plat zijn en van Engelwortel bol.

Reuzenberenklauw is een niet-inheemse plant die kan uitgroeien tot een hoogte van 4 meter en grote schermen met tot wel 150 stralen en een doorsnede van 50 cm heeft.

De bloemschermen bestaan uit zo′n 80.000 witte bloempjes. Heel erg mooi, maar wel een bedreiging voor alle andere planten. Het zaad van de 80.000 bloempjes is namelijk ook nog eens erg kiemkrachtig en kiemt voordat andere, inheemse planten kiemen. Met als gevolg dat de Reuzenberenklauw de andere planten het zonlicht ontneemt.

De Reuzenberenklauw heeft een rood gevlekte stengel,

De bladeren zijn groot en grof, ze kunnen een doorsnede van 1 meter hebben

REUZENBEREKLAUW moet men jong uitroeien in ieder geval voordat het zaad vormt. Draag dan wel huidbedekkende kleding en lange tuinhandschoenen. En doe deze klusjes het liefst op dagen dat er geen zon schijnt. Dus rooi reuzenberenklauw het best op een niet zonnige dag.

Gewone Berenklauw= Heracleum Sphondylium is daarentegen een inheemse plant die slechts 1 tot 1 ½ meter hoog kan worden.

Scherm met 15-45 stralen, tot 20 cm in doorsnede.

De Gewone berenklauw heeft geen rood gevlekte stengel,

De onderste bladen zijn enkelvoudig en ondiep handlobbig, de hogere bladen zijn enkel geveerd en hebben 5(-9) blaadjes, deze zijn vaak gelobd of gespleten, het onderste paar gesteeld

Alle berenklauwsoorten bevatten in oudere planten in het sap de stof furanocumarine, ook onze inlandse berenklauw. Alleen in veel mindere mate dan de reuzenberenklauw. Deze stof is een sterk geurende vluchtige olie die de huid overgevoelig maakt voor zonlicht (fotosensibilisatie). Draag dus handschoenen en afdekkende kleding als u oudere berenklauw planten wilt verzamelen.

AANPLANT

Het zaad van Gewone Berenklauw wordt hier en daar aangeboden. Het is een koude-kiemer. Dus zaaien ter plekke in het najaar.  De natuurlijke winteromstandigheden zijn meestal voldoende effectief voor het doorbreken van de kiemrustperiode.

MEDISCH

Wortel werd net als het kruid, gedroogd in het geheel, gebruikt bij verteringsproblemen, nervositeit en epilepsie.

INHOUDSSTOFFEN

De wortel, maar ook de rest van de plant (vaak gedroogd) van Gewone Berenklauw werd vroeger medicinaal gebruikt. Het bevat: Ongeveer 1% Furanocumarine in de vorm van Pimpinelline, Isopimpinelline, Bergapteen en Sphondine. Verder Hydroxycumarine in de vorm van Scopoletine, Umbelliferon en Umbelliprenine en Polyine. Ook zit er etherische olie in die vooral uit Terpenkoolwaterstoffen bestaat.

Pas op: doordat de plant furanocumarine bevat kunnen er vergiftingen opterden door de werking van licht. Dus nooit in de zon of ander intensieve UV-straling gebruiken. Aanraken van de plant kan in de zon ook huidreacties geven.

KEUKEN GEBRUIK GEWONE BERENKLAUW

Jonge gewone berenklauw is jong (voordat het gaat bloeien) een overheerlijk groente, zowel de spruiten als het jonge blad kan men eten. In Estland, Letland, Litouwen en het deel van Rusland dat daar gelijk naast ligt heeft men de traditie om de stengels te schillen en dan in de zon te laten drogen. Daarbij schijnt men wel handschoenen te dragen.  De stengels worden in bosjes weggehangen en uit de stengel komt vocht dat zoete witte kristallen vormt. Het is een traditionele plaatselijke lekkernij (ik heb het zelf nog nooit gemaakt en ook nooit geproefd!). Ook de niet geopende bloemknoppen, de jonge bladstelen en het zaad is goed in de keuken te gebruiken.

RECEPT

BERENKLAUW JONG BLAD MET LUCHTGEDROOGDE HAM

(Oogstbaar tot de plant gaat bloeien)

In plaats van brandnetel en berenklauw samen kan men ook alleen berenklauw gebruiken. Zevenblad smaakt er ook lekker door.

• Jonge berenklauw blaadjes (ongeveer een vergiet vol)
• Brandneteltoppen (ongeveer een vergiet vol)
• 1 teentje knoflook
• olie
• 1 rode peper
• 4 plakjes lucht gedroogde ham of spek
• peper en zout uit de molen

Kook de berenklauw en de brandnetel ongeveer vijf minuten in ruim water. Laat het groentemengsel uitlekken in een vergiet. Verhit de olie in een pan en fruit de knoflook en het pepertje kort. Voeg de groente erbij en laat het geheel pruttelen tot de steeltjes gaar zijn. Snij de plakjes vlees in reepjes en meng het door je mengsel.

Serveer met brood als maaltijd of als groente bij de warme maaltijd.

• Men kan dit gerecht ook met de jonge stengels van maximaal 15 cm maken.

Zelf blancheer ik de groente nooit voor, maar roerbak ze gelijk in de olie met aanhangend waswater (net als spinazie). Gelijk voeg ik er dan een fijngesneden sjalotje of uitje, wat knoflook en een schepje sambal bij. Op smaak met wat peper en eventueel wat zeezout. Is het te nat, voeg dan wat zelfgemaakte paneermeel erbij. Een gepocheerd ei is een goede aanvulling.

Verder smaken bloemknoppen van Berenklauw heerlijk met kaas, in het bijzonder met blauwe kaas.

De zaden van de berenklauw zijn gedroogd ook erg lekker. Je kunt ze ook op alcohol zetten (het schijnt een lustopwekkend drankje te zijn!).

(Oogstbaar vanaf eind augustus – dan wel op rooster nadrogen)

De gedroogde zaden van de berenklauw doen ergens denken aan koriander, maar lijken ook op andere smaken als kardemon en citroenmelisse. Hun sterke aroma maakt dat liefhebbers de zaadjes zo eten. Droog de zaden om ze lang te kunnen bewaren. De zaden worden geroosterd over eten gestrooid en fijner gemalen door salades gegeten.

MEER RECEPTEN MET Inlandse Berenklauw: http://www.nederlands-dis.nl/dis/nagerecht/overheerlijke-groente-gewone-inlandse-berenklauw-uit-de-natuur-of-je-tuin/