In de lage landen komen de Bosaardbei en de Grote bosaardbei in het wild voor, maar men zal ze echter niet zo vaak tegen komen. Het is een beschermde plant, dus plant dit zelf in je tuin als je dit wilt proeven en dan kan alleen wanneer je royale, beschaduwde plek en wat vochtige plekken in een zeker wat grotere tuin hebt. Aardbei hoort bij de familie van de rozen.

BOSAARBEI = Fragaria vesca is een overblijvende hier voorkomende plant die vaak in mei/juni en soms in de herfst nogmaals bloeit. Bloemen wit met 5 bloemblaadjes de kern is geel. Vruchten zijn schijnvruchten met de zaadjes aan de buitenzijde. Komt voor op zonnige tot vaak half beschaduwde plaatsen op matig vochtige tot droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke plekken in open plaatsen in loofbossen en langs bospaden, houtwallen, bosranden, heggen, dijken, bermen, afgravingen, kalkgrasland en helling-grasland op voormalige akkers. Vrij algemeen in de Hollandse en Zeeuwse duinen, in het rivierengebied en in Zuid-Limburg. Ook zeldzaam in Vlaanderen.

GROTE BOSAARDBEI = Fragaria Moschata is een zeer zeldzaam in ons land voorkomende wilde aardbeisoort, die veel meer oostelijk in Europa te vinden is. Je kan de plant soms vinden in Zuid-Limburg, in het rivierengebied in Midden-Nederland en in laagveengebieden.

Het blijft hier een zeer zeldzame plant, maar groeit onder dezelfde omstandigheden als de gewone bosaardbei. De grote Bosaardbei breidt zich veel minder voort door ranken te vormen. Ook in België is deze soort uiterst zeldzaam. De plant heeft meer een muskusgeur. De aardbeien en bloemen zitten meer op stelen. Hij bloeit in mei, juni en juli. De vruchten zijn vaak meer bleek, roodachtig.

In België komt nog ook zeer zeldzaam de heuvelaardbei =Fragaria viridis voor.

Tegen de smaak van bosaardbei kan een geteelde aardbei nooit concurreren.  In Frankrijk bijvoorbeeld zijn er in bepaalde departementen veel meer wilde aardbeien te vinden. Het is bekend dat bosaardbeien al in de Bronstijd door mensen werden verzameld en gegeten. Pas vanaf de Middeleeuwen werden bosaardbeien in (klooster-) tuinen aangeplant. Bosaardbei geeft niet veel aardbeien, die trouwens daarbij nog erg klein zijn ook. Meestal werden ze daarom slechts voor medische doeleinden gebruikt.

DE GETEELDE AARDBEI

De aardbeien die wij tegenwoordig kennen bestaan ruim 200 jaar en zijn vooral in Amerika ontwikkeld. De huidige geteelde aardbeien hebben niet onze bosaardbei als voorvader, maar andere inheemse Amerikaanse soorten. Opmerkelijk is daarbij dat er een vermeerdering van het aantal chromosomen in de cel bij de diverse aardbeien-soorten voorkomen. Daarmee kan je ze dus ook gelijk uit elkaar halen. En zien van welke soort ze afstammen.  De aardbei zelf is in feite een schijnvrucht en de planten behoren bij de familie van de Rozen. Er bestaan ongeveer 20 soorten, terwijl er van de geteelde vorm ruim tweehonderd rassen bestaan. Over de teelt van de geteelde aardbei bestaat er veel informatie.

De aardbei staat in de symboliek voor kortstondig genot. Maar wel een genot waar je mij voor wakker mag maken. Als je tenminste met een schaaltje met vers geplukte bosaardbeien aankomt.

SCHIJNAARDBEI

Men moet bosaardbeien niet verwarren met de uit Zuid Oost Azië afkomstige schijnaardbei. Deze plant is ook van de rozenfamilie, bloeit geel en heeft ook schijnvruchten. Lekker zijn ze niet echt. Het is veel aangeplant als bodembedekker en heeft zichzelf in het wild vermeerderd.

AANPLANT

Uit zaad zijn de verschillende bosaardbei-soorten goed op te kweken. Meerdere zaadhuizen kunnen die leveren. De vruchten ervan kunnen zowel bijna crème-wit tot echt rood zijn. Als je vroeg in april- begin mei zaait, geven de planten het eerste jaar al de aromatische, oorspronkelijke aardbeitjes, met typerende langwerpige vorm.  Zaaien: april-juli, afdekken met dun laagje grond. Optimale kiemtemperatuur 20̊C. Dek het zaaisel af met (vlies)doek om uitdroging te voorkomen. Na opkomst koeler zetten. Het grootste deel zal snel kiemen, er kunnen nakomertjes voorkomen. Zaai ook de grote bosaardbei, deze levert meerdere jaren heel lekkere muskaatachtige aardbeien.

Er zijn nu ook aardbeienplanten die uit de wilde bosaardbei is geteeld.

Meestal wordt deze soort Alpenaardbei genoemd. Deze soort rankt niet maar vermeerdert zich lustig voort. Plaats de plantjes in een pot en je kan zeker drie jaar oogsten. Ook kan men zaad kopen. De opbrengst is redelijk hoog en deze aardbeien hebben echt de smaak van bosaardbeien. Ze zijn alleen veel groter. (Fragaria Alpina RED WONDER is een goede nazaat van de bosaardbei).

MEDISCH

Aardbeienthee bevordert de stofwisseling en is nuttig bij darm- en maagproblemen.

Aardbeiblad wordt gebruikt als mensen zich onwel voelen, om te spoelen bij keel-ontsteking, bij Darmbloedingen, Reuma, Jicht en leverziektes.

Ook de wortel werd medisch gebruikt.

INHOUDSSTOFFEN

Blad van bosaardbei: 5-11 % looistoffen vooral Ellagitannine en oligomere Pro-anthocyanidine. , Kaneelzuur, Koffiezuur, Salicylzuur en Chlorogenzuur. Flavonoiden als Quercetine, Quercitrine, Rutine en Catachine.

EETBAAR

Gewoon de aardbeien op vers getoast brood, met boter besmeerd en er over wat vers geroosterde peper of wat muntblaadjes in dunne reepjes.

Het (jonge) blad kan in salade en in (voorjaars-)soep samen met zevenblad, brandnetel en bijvoorbeeld daslook en kervel gebruikt worden.

Daarnaast kan men van bosaardbeienblad thee-zetten, die erg lekker is.  Ook gemengd in kruiden thee is bosaardbeienblad lekker.

Men kan goed bosaardbeienblad drogen om de bladeren het hele jaar door voor thee te gebruiken.

RECEPT

We geven een recept waarvoor weinig bosaardbeien nodig zijn.

BOSAARDBEIENSAUS

• 175 gram kleine gave, maar rijpe bosaardbeien
• 1/5 liter droge witte wijn
• Wat citroenrasp
• 40 gram rietsuiker
• 10 gram maïzena
• 2 korrels zeezout

Haal de steeltjes en kroontjes van de bosaardbeien. Was ze kort en laat ze goed uitlekken. Breng ze met de wijn, de citroenrasp en suiker rustig aan de kook. Wrijf de helft van de aardbeien door een zeef. Bind het kooknat met het zetmeel aangelengd met weinig water. Kook het op een zacht vuur ongeveer 5 minuten zodat het zetmeel gaar kan worden. Meng de bosaardbeien-puree met de achtergehouden aardbeien en het gebonden sap door elkaar.

Heerlijk bij zelfgemaakte vanille-ijs of roomkwark of Turkse/Griekse yoghurt (met 10% vet) of bij een ouderwetse pudding.