Wijnruit = Ruta graveolens is een altijd-groene kruidachtige plant van de wijnruitfamilie, afkomstig uit Zuid-Europa. Het is een echte bijen en insectenplant. Maar weert tegelijkertijd ook bepaalde insecten af.

Ook kikkers en honden & katten mijden meestal deze plant. Het is een heel decoratieve plant, ook geschikt om in een vaas te zetten. Het bloeit met bijzondere gele bloemen midden in de zomer. En houdt als plant van zon. De plant wordt hier ongeveer 45 centimeter hoog en kan ook als een soort heggetje gepland worden. Het blad is grijsgroen en veerdelig.

Vooral de kloostertuinen, maar ook het gebruik als “vermeend” middel tegen de pest hebben bijgedragen aan de verspreiding van wijnruit over heel Europa.

AANPLANT

Tegenwoordig wordt wijnruit ook als plant aangeboden.

Beter en goedkoper is het wijnruit zelf te zaaien van april tot juli en uitplanten tot september op 35×35 cm. Het bloeit in de zomer vanaf het tweede jaar. Onder andere “De Bolster” levert er zaad voor. https://www.bolster.nl/wijnruit-ruta-graveolens/p128

Het past in vele tuinen, kruidenbakken en in grotere eettuinen en een voedselbos. Heeft wel voorkeur voor een zonnige plek.

WIJNRUIT DOOR DE TIJD

Keuken – Bladeren en vruchten worden in Ethiopië in de keuken gebruikt, evenals in Griekenland en andere landen rondom de Middellandse Zee. In het noorden van Italië wordt de plant vaak gebruikt om de grappa (een sterkedrank) van aroma te voorzien.

Het is het bittere kruid uit het Oude Testament, waarvan de smaak de Joden aan de ballingschap moest herinneren.

De bladeren worden toegepast bij eieren, kaas en vis en de vruchten bij patrijs. Omdat wijnruit vet verteerbaarder maakt wordt het kruid ook wel toegevoegd bij het braden van ganzen.

De geslachtsnaam Ruta is afgeleid van het Griekse ‘reuo’ en betekent losmaken. Hippokrates maakte al melding van Wijnruit. Het werd door de Gieken destijds als keukenkruid en magisch ingrediënt in tal van (tover)middeltjes gebruikt. Het was volgens de Romeinen ook een tegengif tegen giftige paddenstoelen en ook slangengif zou door wijnruit geneutraliseerd worden. De Romeinen gebruikten de plant ook om vloeken af te weren. Wijnruit was in de oudheid een bestanddeel van reukwater en parfum. Nog steeds wordt de olie in parfums gebruikt.

TUINGEBRUIK

Wijnruit aftrekken tegen bladluis in je tuin.

Trek 8/10 kilo plant af in 10 liter water. Verzamel de plant wel voordat het zaad gaat vormen. Laat het 10 dagen op een donkere, koele plek aftrekken. Zeven. In een fles maanden te bewaren op een donkere, koel plek. Wel goed van een etiket en waarschuwing voor giftigheid erop. Gebruik het verdun 1 deel aftreksel op 5 delen water. Totdat de bladluizen loslaten om de 3 tot 4 dagen als spray gebruiken.

De geur van het aftreksel vinden katten en honden ook erg onaangenaam. Daarom wordt en werd het vaak rond zaaibedden geplant, om zo katten uit de tuin te weren. Wijnruit in de poezen- of hondenmand zou vlooien en andere parasieten tegengaan.

MEDISCH GEBRUIK

Wijnruit heeft in grote hoeveelheden een hallucinerende uitwerking. Van het blad kan een (bittere) thee getrokken worden.

De bovengrondse delen bevatten een olie, die in kleine doses gebruikt, zwakke bloedvaten versterkt, menstruatie bevordert en kolieken verlicht.

Als zalf wordt jong blad gebruikt bij verstuikingen en schaafwonden.

INHOUDSSTOFFEN

Plant bevat verschillende alkaloiden als chiniline, furochinoline en rutacridoon.  Etherische olie met 2-nonanon. Bevat ook meervoudige suikers als rutoside, cumarine en furano- en pyranocumarine.

• De stof Rutoside wordt in gangbare medicijnen verwerkt.

Ten gevolge van de lichtgevoeligheid van stoffen in wijnruit wordt het medisch tegenwoordig bijna niet meer gebruikt. Het geeft daarbij soms stevige huid- en slijmhuidreacties en irritaties door lichtinwerking op stoffen als furochinoline en Furanocumarine.

De olie gewonnen uit de planten werd vroeger gebruikt als afdrijvend middel en bij krampen en menstruatieklachten. Maar gaf daarbij vaak wel ernstige bijverschijnselen.

Dus zeker dit middel nooit op eigen houtje gebruiken, maar altijd een (natuur-)arts raadplegen.

GEBRUIK IN DE KEUKEN

In kleine hoeveelheden wordt vers blad gebruikt in sauzen voor vlees en vis. Alleen wordt de saus dan snel te bitter om lekker te zijn.  In Italië wordt voor de fabricage van grappa’s van oudsher bij de distillatie wijnruit gebruikt om de specifieke smaak te krijgen.

In zeer oude Middeleeuwse kookboeken en geschriften komen we meerdere recepten tegen met wijnruit. Het maakte ook deel uit van de azijn dat tegen de pest werd gebruikt. Tegenwoordig zijn er weer koks die op de Middeleeuwen gebaseerde keuken bieden. Daarbij wordt bij vlees met sterke smaak als schaap en wild wijnruit (maar ook dan zeer bescheiden) gebruikt.

Appelmoes gemaakt met zoete appelen krijgt een veel kruidige en licht zure smaak al u er wat blaadjes van wijnruit door knipt.

Ook eier- en aardappelsalade worden bijzonder van smaak als men er heel weinig fijn geknipte blaadjes door mengt.